خودکفایی در کشاورزی با شرکت های دانش بنیان

رشد فناوری و تعامل آن با تولید در هر کشوری می تواند موجب جهش در تولید ناخالص داخلی آن کشور شود، به نحوی که توسعه ی شرکت های دانش بنیان در حوزه کشاورزی علاوه بر مزیت های خودکفایی، در زمینه امنیت غذایی نیز کشور را در جایگاه بهتری قرار می دهد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(گیلی نت)، کشاورزی دانش بنیان را نه تنها می توان مسیری برای افزایش تولید و بهره وری در راستای تامین امنیت غذایی دانست، بلکه کارشناسان آن را ابزاری برای شفاف سازی و سالم سازی از هر نوع فساد در این بخش به حساب می آورند.

ارتقای امنیت غذایی با کشاورزی هوشمند

کشاورزی هوشمند را می توان همان کشاورزی دانش بنیان در نظر گرفت. تعداد شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی در اردیبهشت سال 1401 از 281 شرکت به 394 شرکت در اردیبهشت سال 1402 افزایش یافته اند. درصد رشد این شرکت ها 40 درصد است که در صورت حمایت های دولتی و وزارت جهاد کشاورزی از دستاوردهای این شرکت ها به شکل درست، نه تنها بخش کشاورزی به منبع ارزآور اقتصاد تبدیل می شود، بلکه ثبات قیمتی و غیرقیمتی در محصولات به ویژه کالاهای اساسی نیز ایجاد می شود.

مسایل و مشکلات اقتصادی چند سال اخیر در کشور سبب نااطمینانی و ناامنی اقتصادی برای شرکت های دانش بنیان و کاهش انگیزه ی تحقیق و سرمایه گذاری در این صنعت شده است.

در راستای برقراری امنیت غذایی – اقتصادی از طریق کشاورزی دانش بنیان و هوشمند، پیشنهاداتی ازجمله جمع آوری داده ها و اطلاعات پایه به عنوان اساس بخش کشاورزی دانش بنیان، توسعه انواع حمایت های دولتی از شرکت های دانش بنیان، نظارت بر شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی از سوی سازمان های نظارتی و بی طرف در راستای حفظ اقتدار ملی، تخصیص منابع سرمایه گذار در بخش کشاورزی و تخصیص تسهیلات بلندمدت به این بخش ارایه می شود.

تعریف دانش بنیان در ایران

بر اساس ماده یک قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان مصوب 1389، این شرکت ها به صورت ذیل تعریف شده اند: (شرکت ها و موسسات دانش بنیان، شرکت ها یا موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی(شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه(شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده ی فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوطه تشکیل می شوند.)

همانگونه که اشاره شد، آیین نامه تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان بر اساس رویکرد(خروجی محور) شکل گرفته است، به گونه ای که در بند 5 ماده 1 آن، موسسات دانش بنیان بر مبنای تولید کالا یا خدمات تعریف شده اند. در این آیین نامه ویژگی کالاهای دانش بنیان به این شکل تشریح شده است: 1- در حوزه فناوری های بالا و متوسط به بالاست؛ 2- دارای پیچیدگی فنی بوده و تولید و تداوم آن نیاز به تحقیق و توسعه دارد؛ 3- عمده ارزش افزوده ی آن ناشی از دانش فنی و نوآوری است.

حذف واردات بذر با توسعه شرکت های دانش بنیان

به نظر پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، سالانه 3 میلیارد دلار واردات در حوزه های عمدتا بذر محصولات سبزی و صیفی، دانه های روغنی، گیاهان قندی، کودهای شیمیایی، استارترها و پروبیوتیک ها انجام می شود که انجام قرارداد تجاری سازی با شرکت های دانش بنیان، به کاهش قابل توجه میزان واردات و خروج ارز از کشور کمک خواهد کرد.

دکتر «سیدمجتبی خیام نکویی»، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی نیز، 6 شهریور سال گذشته(1402) خبر داد که ضریب خودکفایی در بخش کشاورزی تقریباً 80 درصد است و کشور در بخش هایی از کشاورزی کمتر از 20 درصد نیاز خود را از خارج وارد می کند، با این حال 10 تا 16 میلیارد دلار ارز از کشور جهت تامین نیازهای محصولات کشاورزی خارج می شود و این موضوع نشان دهنده اهمیت شرکت های دانش بنیان در امنیت غذایی در کشور است.

وی افزود: تمرکز اصلی ما بر توسعه ی شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی است و هم اکنون بیش از 8600 شرکت دانش بنیان در حوزه های مختلف کشاورزی وجود دارد، البته سال 1401 پارک ملی علم و فناوری کشاورزی و منابع طبیعی کشور در استان البرز تاسیس شد و برنامه ریزی لازم به منظور ایجاد 15 دهکده فناوری کشاورزی استانی طی دو سال صورت پذیرفت، به نحوی که ظرفیت استقرار هر دهکده فناوری 100 شرکت دانش بنیان است و پیش بینی شده است که ظرفیت استقرار 2 هزار شرکت دانش بنیان را در 15 استان کشور داشته باشیم.

تولید چند داروی زراعی در مسیر خودکفایی

“بایوگارد” نام محصول تولیدی یکی از شرکت های فناور است. میزان نیاز کشور به این محصول 2 تا 5 هزار تن در سال و برآورد فروش آن تا پایان امسال 100 تن است. این محصول با هدف بهبود تغذیه و رشد گیاهان و کاهش یا مدیریت خسارت قارچ های بیمارگر خاک زاد در محصولات زراعی، باغی و گلخانه ای قابل استفاده است.

“هایپرولایف” یک پروبیوتیک مقاوم به حرارت است که برای اولین بار در کشور برای صنعت دام و طیور تولید شده است. میزان نیاز کشور به آن 500 تا 700 تن در سال است و همچنین فروش آن تا پایان سال 1402 بالغ بر 300 تا 400 تن برآورد شده است. با استفاده از این محصول قابلیت هضم پذیری مواد غذایی در روده کوچک افزایش یافته و سبب کاهش ضریب تبدیل خوراک و افزایش راندمان تولید شده و از طریق حذف رقابتی در دستگاه گوارش، از رشد و تکثیر باکتری های بیماری زا ممانعت به عمل می آورد.

“بایوبیون” از سوی یکی از شرکت های داروسازی دانش بنیان زیست فناوری عرضه شده و میزان نیاز کشور به این دارو یک میلیون و 390 هزار جعبه در سال است. این محصول به عنوان مکمل آهن و زینک و مولتی ویتامین مصرف عمومی دارد و برای کم خونی ها به ویژه کم خونی های شایع بانوان تجویز می شود.

ذرت رقم “هیبرید سینگل کراس جوین” 45 به همت یکی از شرکت های کشت وصنعت دانش بنیان تولید شده است. میزان نیاز کشور 12 تا 14 هزار تن در سال و فروش 2 هزار تن در سال برآورد شده است. این نوع ذرت، زودرس است و از قابلیت افزایش بهره وری آب و پتانسیل بالا در تولید دانه برخوردار است.

“بلوس الکترونیکی” در یکی از شرکت های دانش بنیان به تولید رسید. میزان نیاز سالانه کشور به این محصول 83 میلیون قطعه است و برآورد فروش آن 10 میلیون قطعه خواهد بود. مصرف این مکمل در دامداری ها موجب کاهش هزینه های دام تا 50 درصد خواهد شد.

پهپاد کشاورزی

پهپاد کشاورزی ساخت یک شرکت دانش بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف است که اخیرا در ششمین نمایشگاه اکسپوی ایران رونمایی شده است. لازم به ذکر است که سلامتی افراد در روش سنتی سمپاشی به دلیل تماس مستقیم با سم به خطر می افتد یا در روش دیگر که از تراکتورها برای سمپاشی استفاده می شود، 20 تا 30 درصد محصول زیر چرخ های تراکتور آسیب می بیند و به کشاورز ضرر وارد می کند، که در بسیاری از موارد کشاورز از سمپاشی مزرعه منصرف می شود.

به گفته مدیرعامل شرکت دانش بنیان مذکور، این پهپادها دارای سرعت و قدرت بالایی هستند به طوری که با پاشش یکنواخت روی کل زمین، قادرند با 10 لیتر محلول هر هکتار را محلول پاشی کنند؛ همچنین سرعت کار در مقایسه با روش سنتی 10 برابر افزایش می یابد. مثلا در روش سنتی حداکثر تا 5 هکتار را می توان در روز محلول پاشی کرد اما با استفاده از این پهپادها تا 50 هکتار در روز قابل محلول پاشی است؛ تکنولوژی ساخت این پهپاد تنها در انحصار کشور آمریکا بوده و ایران به عنوان دومین کشور ارایه دهنده این تکنولوژی در حال عرضه این محصول است.

تولید الکل از ضایعات کشاورزی

یک شرکت دانش بنیان در تربت حیدریه(استان خراسان رضوی) که از سال 1395 فعالیت تحقیقاتی خود را در حوزه مواد شیمیایی، نفت و گاز آغاز کرده است، موفق به تولید الکل از ضایعات کشاورزی شد. مدیر این شرکت دانش بنیان خرداد سال قبل(1402) اعلام کرد که در گذشته برخی شرکت های داخلی موفق به تولید الکل از نیشکر شده بودند اما تولید این محصول از ضایعات کشاورزی آن هم با خلوص و عیار بالا، سابقه نداشته است.

وی خبر داد که، این شرکت با فرمولاسیون خاص موفق به تولید گاز نفتی مایع و نیز ال پی جی یا گاز هیدروکربنی بوتان و پروپان نیز بر اساس استانداردهای زیست محیطی روز جهان شده است. این شرکت در شهرک صنعتی شماره یک تربت حیدریه با سرمایه گذاری افزون بر 40 میلیارد ریال و در زمینی به مساحت یک هزار و 500 مترمربع در حال فعالیت است که برای توسعه کار خود نیاز به حمایت مسیولان استانی و کشوری دارد.

18 نوآوری پارک ملی کشاورزی از آخرین دستاوردهای دانش بنیان زراعی

«محمدصادق خیاطیان»، رییس صندوق نوآوری و شکوفایی، 13 اسفند 1402 در بازدید از پارک ملی علوم و فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، از 18 طرح نوآورانه ی 9 شرکت دانش بنیان مستقر در این پارک رونمایی کرد.

برخی از این طرح ها عبارتند از: بومی سازی حسگر سنجش فشار آب منفذی با تکنولوژی تار مرتعش برای اولین بار در کشور، طراحی و ساخت پایلوت تحقیقاتی بازیابی املاح فلزات قلیایی خاکی از پساب، مزرعه چندمنظوره ی هوشمند کشت گلخانه ای، نهال سه اکوتیپ گیاه کبر، سرکه چوب فرح بخش، نماتدکش نماکوب، هیبرید بادمجان دلمه ای 1933، کود ماهی ماهکود، که هرکدام در راستای خودکفایی در ارتقای کمیت به همراه کیفیت محصولات کشاورزی است.

بر اساس مطالب پیش گفته، شرکت های دانش بنیان نه تنها در تامین نیازهای کشاورزی کشورمان موثر واقع می شوند و از خروج ارز جلوگیری می کنند، بلکه دارای ظرفیت صادرات بسیاری از محصولات خود هستند که موجب بازدارندگی وابستگی غذایی – اقتصادی کشورمان در حوزه کشاورزی شده اند. انتظار می رود با تکیه بر شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» بتوانیم نقش موثری در خلق فناوری و به کارگیری آن در تولید محصولات کافی و باکیفیت ایفا کنیم.

پایان خبر گیلی نت